De 4 elementen

Jung stelde dat er 4 psychologische functies zijn, denken, voelen, gewaarwording en intuïtie.  Denken en voelen staan voor de rationele bewuste processen (hoe verwerken we informatie die we binnenkrijgen), daar waar gewaarwording en intuïtie staan voor onbewuste processen (Op welke manier kijken we naar de wereld rond ons).  Deze 4 functies combineert hij met twee bewustzijnsinstellingen of attitudes zijnde introversie en extraversie.

Door combinatie van deze vier functies met de 2 bewustzijnsinstellingen komt hij tot 8 mogelijke persoonlijkheidstypes, door hem benoemd als archetypes. 

Meer informatie hierover kan je vinden in zijn boek Psychologische Typen (1921)

Sindsdien is er nog heel veel psychologisch onderzoek gebeurd naar de dimensies die menselijk gedrag en menselijke reacties bepalen en zijn er heel wat aanhangers geweest en zijn er ook strekkingen geweest die het geheel terug een nieuw elan gaven.

Hetgeen mij intrigeerde in het onderzoek van C.G.Jung is dat hij het idee lanceerde dat de archetypes aan de basis liggen van culturele ontwikkeling.  En dit is nu net de dimensie waar ik naar op zoek was.  Het gaat er mij niet om wie welke voorkeuren heeft, iedereen kan toch putten uit alle dimensies, maar hoe de maatschappelijke evolutie een impact heeft op de ontwikkeling van onze voorkeuren  door de waardering die ze eraan toekent. 

Vanuit dit doel heb ik gekozen om terug te gaan naar een model met 4 kwadranten, waarbij we de bewuste en onbewuste processen terug over elkaar schuiven, om zo het model te vereenvoudigen naar 2 dimensies.  Op die manier zullen we ons hier beperken tot 4 types, die we kunnen ‘zijn’ vanuit de flexibiliteit van onze menselijke aard:

• Aarde
• Vuur
• Water
• Lucht

Een mens wordt uiteraard niet enkel gedefinieerd door de typologieën, we hebben onze waarden en normen, onze cultuur, onze opvoeding, onze visies, onze persoonlijkheid of onze invloeden uit de omgeving.  De mens is een complex wezen met zijn triljoenen neuronen en dat wil ik zeker niet minimaliseren.  Bovendien wil ik zeker niet de flexibiliteit van het menselijke zijn onderschatten.  We kunnen altijd op elk moment kiezen wie en wat we zijn, alleen kost het ons in sommige gevallen meer energie dan in andere gevallen om de beweging in te zetten.   Heel ons leven is beweging en beweging of groei is energie.  Daarom zal ik de 4 types verder beschrijven als 4  energieën die we ter beschikking hebben en waaruit we kunnen putten.

Er hangt geen waardering aan een energie. Elke energie is waardevol en nodig. Energie geeft ons als menselijk wezen toegevoegde waarde. Welke energie we aanwenden, dat kunnen we kiezen. Uiteindelijk zijn we zo flexibel en veranderlijk dat we altijd kunnen kiezen wie en wat we zijn. Maar onze maatschappij heeft wel de neiging om te categoriseren en waardering te uiten voor bepaald gedrag of een bepaalde beweging of richting, en zo zal ze dan ook de ontwikkeling van bepaalde energieën of typologieën stimuleren ten opzichte van anderen. De keuze die we dan hebben is: wil ik me conformeren of wil ik rebelleren en/of differentiëren. En dit met volgende knipoog: geen enkel type, geen enkele energie leidt tot resultaat zonder dat er een evenwicht ontstaat vanuit de andere types en energieën om het geheel tot een geheel te maken.  Vandaar dat de grootste rebellen de grootste resultaten boekten, zij waren degenen die de energieën in evenwicht wisten te brengen.  Gelukkig is binnenkort de cirkel rond en hopelijk worden we dan gewaardeerd omdat we ‘anders’ zijn, omdat we zijn wie we zijn en kunnen we keuzes maken zonder bestempeld te worden.